Blog

Sohbetler: Choi Doo Eun, Art Center Nabi’nin Yaratıcı Direktörü

14 Şubat 2019 Prş

Borusan Contemporary’de 2013’te gerçekleştirilen Anima sergisinin misafir küratörü.

NAZ CUGUOĞLU
nazcuguoglu@gmail.com

Küratörün bir kurumun koleksiyonuna davet edilmesi çeşitli anlamlara gelebilir: Bir diyalog veya monolog, mevcut anlatıları yeni anlamlar ile tekrar tanımlamak ya da yeniden şekillendirmek için içlerini boşaltmak. Bu işbirlikleri, her iki tarafın da yatay düzlemde müttefikler olmasını, cömertliği gerektiriyor. Ancak bu şekilde kırılmış ilişkilerden oluşan dünyamızda bir alt-paylaşım müştereği mümkün oluyor.

Borusan Contemporary, son altı yıl içinde, bu olasılıkların doğması için giderek büyüyen yeni medya sanat koleksiyonuyla çalışmak üzere yedi küratörü bünyesine davet etti. Bu konuşma dizisi, her zaman dönüşmekte olan bir şehirde, mekâna özgülük ve zamansallıkla işaretlenmiş bu birleşme ve ilişkiler ağına verilen bir cevap niteliğinde.
– Naz Cuguoğlu

Naz Cuguoğlu: Choe U-Ram'ın eserleri, geçmişi ve mitleri olan, yaşayan birer makine olarak algılanabilir. İstanbul'un efsanevi hikayeleri bu eserleri etkileyerek alternatif anlatılar oluşmasına yol açtı mı?

Choi Doo Eun: Bilmediğim bir şehirde sergi küratörlüğü yapmam istendiğinde, gazetelerdeki makaleleri okuyarak ve sosyal medya yayınlarına bakarak şehri araştırmaya başlarım. İlk araştırmalarım sayesinde, İstanbul'un mitlerin ve efsanelerin şehri olduğunu öğrendim. Sanatçıyla İstanbul'a yaptığım asıl sergi hazırlık ziyareti sırasında, efsanelerin ve mitlerin geçmişte kalmadığını, insanların hayatında hala fazlasıyla var olduklarını gözlemledim. Küratörlüğüm aracılığıyla, İstanbul'daki seyircilerin anima makinelerinden geçmiş ve şimdi arasında sınırsız bir yaşam arzusu uyandıran "anima" ya giden yolu görmesi için U-Ram ile bir meta-anlatı oluşturmaya çalıştım. U-Ram’ın eserleri ziyaretimizden önce yaratıldığından, İstanbul’un efsanevi hikayeleri yapıtın oluşumunu özellikle etkilememiştir. Ancak İstanbul'daki efsanelerin ve mitlerinin hala var olduğu bilmek izleyicinin, kendi mitolojilerini hatırlatarak U-Ram'ın mitolojik hikayelerini deneyimleyebildiğini umuyorum.

NC: Borusan Çağdaş Sanat Koleksiyonu ya da Perili Köşk hakkında sizi şaşırtan bir şey oldu mu?

DEC: Aslında, Borusan Çağdaş Sanat Koleksiyonu’na aşinaydım çünkü birlikte çalıştığım birçok sanatçının koleksiyonda eserleri vardı. Borusan Contemporary, medya sanatlarına nispeten erken bir zamanda verdiği destek ile tanınıyordu. Choe U-Ram’ın sergisi Anima, sanatçının çalışmaları birçok kez koleksiyona dahil edildikten sonra organize edildi.

Borusan Contemporary binasını ilk ziyaret ettiğimde, bu koleksiyonun Perili Köşk’te, Borusan Holding'in ofislerinde “yaşam içinde sanat” müzesi modeli çerçevesinde titiz bir sunumla gösterilmesinden çok etkilendim. Bu eşsiz ortam nedeniyle iki farklı kitleye göz önünde bulundurmak zorunda kaldım - sergiyi defalarca gören çalışanlar ve sergiyi hafta sonlarında görmeye gelen ziyaretçiler. U-Ram’ın sergisi, Borusan Koleksiyonu’ndan eserleri ve her iki izleyici için de dikkatle seçilebilecek ek sanat eserlerini içeriyordu. Jet-Hiatus'tan Merry-Go-Round’a, sanatçının üretimini geniş bir yelpazede yansıtmak için seçilen eserler, sanatçının süreçlerini takip edebilmeyi sağladı; sanatçının desenleri de sanatçının üretimini paylaşmak için dahil edildi. Özellikle sergiyi sürekli gören izleyici kitlesi için her izlemede gizli katmanları olan, daha metaforik ve felsefi yansımalarla birlikte okunabilecek bazı eserler eklendi.

NC: Küratörlük pratiğinizde, bilimsel bilgiyi ve tarihi anlatıları düşünerek “mekan” üzerine denemeler gerçekleştiriyorsunuz. Telematik, sanal ve mobil alanlar gibi geleneksel olmayan mecralarla çalışıyorsunuz. Bu deneyler sizin pratiğinize ne gibi imkanlar sağlıyor?

DEC: Yeni teknolojiyi ve kültürü Kore bağlamına sokmada ön planda olan Art Center Nabi'de çalışmaya başladığımda, yeni sanat türleriyle ilgili deneylere açıktım. Örneğin, 2000 yılında Art Center Nabi'nin açılış etkinliklerinden biri, sanal dünyada telematik bir etkinlikti. O zamanlar Skype ya da Second Life yoktu, bu yüzden bir 3D sanal ortam oluşturmayı araştırdım ve Sanal Sanat Merkezimiz Nabi'yi "Akıl Köprüsü" teması altında yarattım. Birçok sanatçıya, küratöre ve uzmana danıştık. Sanal Sanat Merkezi, yeni dijital sanat dünyasını bir araya getirmek ve teşvik etmek için yaratıldı. O zamandan beri, çevrimiçi, mobil ve dünyadaki çeşitli projelerle daha geniş bir izleyici kitlesine nasıl bağlanabileceğinizi görmekle ilgili deneyimleri genişletmeye çalışıyorum. SK Telecom'un mobil ağında ⓜgallery adlı ilk mobil galeriyi kurdum, COMO adlı kentsel gösterim galerisinde çeşitli sergiler düzenledim ve farklı şehirler arasında kentsel ağ projeleri ürettim. Come Join us Mr.Orwell!, Incheon’un “Yarının Şehri” ile Melbourne'daki “Federasyon Meydanı”na bağlandığı canlı bir telematik performansla, iki şehir halkının birbiriyle iletişim kurması için paha biçilemez bir fırsat sundu ve bir topluluk ağı oluşturdu. Ayrıca, Seul'deki Mediacity Seul Bienali ve 2012'de San Jose'deki Zero1 Bienali için küratörlük yaparken, Seul, San Jose, Paris, Hong Kong, Montreal ve New York’un da dahil olduğu 6 farklı şehri birbirine bağlayan Maurice Benayoun tarafından Tünelleri Çevreleyen Tünel adlı telematik bir kurulum yaptım. Her zaman deneyim paylaşmanın çok önemli olduğuna inandım ve bu artık sadece nasıl bağlanabileceğinizle ilgili de değil, diğer insanlarla neden bağlantılı olduğumuzla ilgili. Yakın zamanda Aurora Light-Video-Sound Bienali için, kamusal alandaki zaman ve mekanı yeniden kurgulayarak tepki veren bir ortam yarattım ve böylece içinde yaşadığımız ve geleceğini tahmin edebildiğimiz dünya üzerine tekrar düşünülebilecek bir ortam yaratmak istedim. Alışılmadık alanlardaki bu deneyler, alan açısından ele alacağım zorluk türlerinin sınırlarını bulanıklaştırmaktadır. Dahası, bir sergiyi geleneksel bir mekanda küratörlük yaptığımda bile, belirli hikaye anlatımı türlerini ekleyerek ya da sanal ve genişletilmiş bileşenlerle bağlantı kurarak deneyimi genişletmeye çalışıyorum.

NC: Çalışmalarınızdaki hikaye anlatımı özelliğinden biraz daha bahsedebilir misiniz? Glissant’ın İlişkinin Şiirselliği metnini okurken hikaye anlatımı, şiir ve diğer gelenek dışı anlatım yöntemlerinin yeni anlatılar üretme potansiyeli üzerine düşünmeye başladım.

DEC: Medya sanatları ile küratörlük çalışmalarına başlayan bir küratör olarak, seyirciyi sergide her zaman çok önemli bir faktör olarak görüyorum. Etkileşimli medya sanatları, izleyicinin katılımı olmadan tamamlanamaz. İzleyiciler ve sanat eserleri arasındaki ve ayrıca izleyiciler arasındaki anlamlı ilişkileri nasıl geliştireceğimi araştırıyorum. Bulduğum yollardan biri, izleyiciyi kendi alternatif anlatılarını hayal etmeye davet etmek için doğrusal olmayan etkileşimli bir ortamda oynamaya yönelik bir hikaye anlatıcısı olmak. İzleyicinin ilgi çekici deneyimine yardımcı olmak çoğu zaman soyut ve gizli bir tecrübedir. Ancak, etkileşimin kendisinin sergi alanında ortak bir deneyim olmadığı ve izleyicinin pasif bir modda olduğu yıllarda, daha aktif olarak önermeler yaptım. 2005'te Nabi Art Center'da Dreaming Butterfly adlı çocuklara yönelik bir dizi medya sanat sergisine hikaye anlatımına benzer bir giriş yazdım. Rehberli tur sırasında izleyicilerin hikaye anlatıcılığımı temel alarak kendi alternatif anlatılarını yaratmalarının nasıl genişlediğini öğrendim. Daha sonra dizi, hükümet tarafından yönetilen ve A.L.I.C.E. (Alive Liquid Interactive Creative Eco-Friendly) hak kazanan müzelere davet edildi. Bir proje olarak müze ve hikaye anlatımı türü tanıtımlar daha da geliştirildi ve çocuk kitabı olarak yayınlandı. Sanat eserleri, nötr müze alanındaki hikaye anlatımının ana bileşeni olsa da, kendi anlatıları olan mekanlar, mekana özgü sanat projelerinde hikaye anlatımının merkezi olarak ortaya çıkıyor. Örneğin, Come Join us Mr.Orwell!, iki farklı tarih ve ağa bağlı ekranlardaki telematik performanslarla birbirine bağlı kültürleri olan iki şehir ve komünite alternatif duygusal anlatılar inşa etmek için bir platform haline geldi. Ayrıca, Aurora Işık-Video-Ses Bienali sayesinde şehir halka açık bir alan değil, paylaşılan hatıralarla zenginleştirilmiş “ortak bir yer” haline geldi ve şehirdeki alanın kültürü değişti. Sürekli gelişen teknolojiyi kullanarak, izleyicilerin alternatif anlatılarıyla etkileşime girerek yansıttığı veya yanıt vereceği açık bir platform olarak proje oluşturmaya çalıştım.

NC: Son zamanlarda neleri okuyorsunuz ya da neler üzerinde çalışıyorsunuz? Size neler heyecan veriyor?

Algoritmik perspektif ve toplumla ilgili birkaç proje üzerinde çalışıyorum. 2016’da Kore’de Google’ın AlphaGo’su ile dünya Go şampiyonu arasında bir maç yapıldı. Bu olayda halk Yapay Zekaya ilgi duyuyordu, ancak aynı zamanda insanlığı öğrenebilen ve kazanabilen makineden de korkuyordu. Yapay zeka konusundaki anlayışımızı genişletmek ve insanlık hakkında çeşitli tartışmaları kolaylaştırmak için, Art Center Nabi’deki Geleceğin Neden Bizi İhtiyacı Var?; Yapay Zeka ve İnsanlık sergisinin küratörlüğünü yaptım ve daha sonra Robotronica Festivali boyunca QUT Sanat Müzesi'ne davet edildim. Yapay zeka için yaratıcı uygulamalarda hala erken aşamalarında olsalar da aceleci bir değer yargısı yaratmakla ilgili değildi. Makine öğrenmesi ve yapay zekâ verileri işlemeye erken bir aşamada girdi, kategorizasyon, yönetim ve değerlendirme ile ilgili olarak insanın yaratıcı rolü hakkında farkındalık yaratma konuları daha fazla ilgimi çekiyordu.

Why Future Still Needs Us; AI and Humanity
at Art Center Nabi in 2016

Makine öğrenmesi ve yapay zekâ araştırma araştırması sayesinde, verilerin düşünme biçimimizi nasıl değiştirdiğiyle ilgilenmeye başladım, böylece 2017'de Art Center Nabi’de Neotopia: Veri ve İnsanlık adlı bir serginin küratörlüğünü yaptım. Sergi, insanların farklılıklarına saygı göstererek konuşmayı, dayanışmayı ve katılımı sağlamaya yoğunlaşıyordu. Tüm veri ortaklarımız özelleştirilmeden ya da denetlenmesinden evvel, sergi bireylerin hümanist yaşamını ve topluluğun değerini birlikte geliştirmek için veri kavramlarını hayal ederek sorguluyordu.

Neotopia; Data and Humanity
at Art Center Nabi in 2017

Şu an Quayola: Asimetrik Arkeoloji adlı farklı yerlerde gösterilecek bir sergi üzerinde çalışıyorum; sergi geçmişi yeniden düzenleyen ve doğayı algoritmik bakış açısıyla yeniden keşfetmeyi arzuluyor. İlk sergi Kore'de Paradise City Art Space'de gerçekleştirilecek ve bir sonraki sergi Mart 2019'da Şangay'daki How Sanat Müzesi'nde açılacak. Geçmiş, şimdi ve gelecekteki ilişkilendirilerek tekrar gözden geçiriliyor; insanların sübjektif görüşlerini tamamen dışarıda bırakan asimetriyi ve makine ile işlenmiş objektif fikirleri geride bırakıyor. Bu süreçler ile klasik sanat formları, geçmişin ikonografik anlamlarından koparılarak dijital soyut eserlere dönüştü. Ayrıca, doğanın tanıdık görsel araçları, sanatçı makinelerle işbirliğiyle yarattığı yeni bir yapay manzaraya dönüştürülür. Banalliklerimiz orijinal bağlamlarından rahatça ayrılarak makinelerin tuhaf mekanizmaları ve sanatçının karmaşık algoritmaları aracılığıyla yeni düşünme nesnelerine dönüşür.

Algoritmik bakış açısı sadece politika, ekonomi, toplum ve kültürü değil aynı zamanda epistemolojimizi de değiştiriyor. Makinenin insana yaklaştığı bir çağda yaşıyoruz ve insan kaçınılmaz olarak makine yardımı bilgilerinden etkileniyor. Bu radikal olaylara olan ilgim, insan sonrası ile ilgili sergilerin küratörlüğünü yapma Da Vinci Creative 2017: Uncanny Valley? ve Art Body by Ars Electronica Festival 2018’de davet edilen Gallery Space’te # body # morphs. Son zamanlarda, doğanın bile algoritmik makinelerle tasarlanabildiği dönemi derinlemesine anlamak için sentetik biyoloji sanatçısı Tal Danino ile yakın bir şekilde çalışıyorum.

Umuyorum ki, algoritmik bakış açısı ve toplum anlayışı, makine ile işbirliği yaparak gerçek insanlığa adım atmam için bana yol gösterecek.

NC: Küratörlük pratiğinin geleceğini nasıl düşünüyorsunuz? Yeni teknolojik gelişmeler izleyiciyle sanat arasındaki ilişkiyi nasıl etkileyecek? Küratörün rolü değişecek mi?

DEC: Küratöryel pratiğin geleceği de makine ile işbirliği içinde olacaktır. Aslında, bu gelecek değil, zaten şu anda içinde olduğumuz durum. Sanatçı ve mühendislerle birlikte çalışan Google Cultural Institute, yeni küratörlük kavramlarıyla ilgilenen birkaç deneysel proje başlattı. Örneğin, Cyril Diagne'den t-SNE Haritası, Nicolas Barradeau ve Simon Doury’nin makine öğrenmesini kullanarak sanat eserlerini eşleştirir ve sanat eserleri arasında geleneksel olmayan bağlantılar oluşturur. Ayrıca, Mario Klingemann ve Simon Doury'nin X Ayrılık Dereceleri, makine öğrenmesini kullanarak iki görsel arasında bilinmeyen yolları keşfetmeye yardımcı olur.

Makine öğrenmesine dayanan “algoritmik tesadüf” çağı, küratörün yaratıcılığına meydan okuyor. Yapıtları seçme, düzenleme ve sunmada geleneksel küratörlüğün yerini algoritmik makine alır. Küratörün, bu arttırılmış gelecekte yeni değerleri yeniden tanımlayarak, gerçek ve sanal, maddi ve manevi, görünür ve görünmez ve makine ile insan arasındaki sınırları bulanıklaştırarak alternatif tesadüfü geliştirmek için yaratıcı bir rol bulması gerekiyor.

YAZAR HAKKINDA
Naz Cuguoğlu, San Francisco’da yaşamakta ve çalışmakta olan küratör ve sanat yazarıdır. Kolektif düşünme ve üretme yöntemleri üzerine odaklanan Collective Çukurcuma küratöryel kolektifinin kurucularındandır. KADIST, The Wattis Institute, de Young Museum, SFMOMA, Joan Mitchell Foundation, Zilberman Gallery, Maumau, ve Mixer gibi kurumlarda farklı pozisyonlarda görev almıştır. Yazıları SFMOMA Open Space, Art Asia Pacific, Hyperallergic, Borusan Contemporary blog, ve M-est.org gibi mecralarda yayınlanmıştır. Küratörlüğünü üstlendiği sergiler The Wattis Institute, D21 Kunstraum Leipzig, Red Bull Art Around Arnavutköy, 15. İstanbul Bienali’nin kamusal programı, Framer Framed (Amsterdam) ve 5533’ün de aralarında bulunduğu farklı mekanlarda gerçekleşmiştir. Lisans eğitimini Koç Üniversitesi Psikoloji bölümünde tamamladıktan sonra, yüksek lisansını aynı üniversitenin Sosyal Psikoloji departmanında ve California College of Arts’ın Küratöryel Pratik bölümünde tamamlamıştır. Eş-editörlüğünü üstlendiği kataloglar arasında İskenderiye’den Sonra Tufan (2015), Between Places (2016), ve The Word for World is Forest (2020) bulunmaktadır.

Sayfayı Paylaş

ÖNCEKİ YAZI

Beden Nasıl İnşa Edilir?

31 Ocak 2019 Prş

Universal Everything’in Akışkan Bedenler sergisi, teknolojinin ahlaki ve toplumsal sonuçları üzerine düşündüren bir sergi. Teknolojiyi kelime kökünde ‘techne’ ve ‘logos’un yani zanaat ve ifadenin bir araya geldiği, birbirini açımladığı bir alan olarak kullanan Akışkan Bedenler’deki önermeler, aslında gerçek zamanlı olarak var olan teknik imkanların nelere dönüşebileceği konusunda gelecekten imgeler olarak okunabilir.

SONRAKİ YAZI

Sanatçılara 12 Soru: Boomoon

28 Şubat 2019 Prş

Serhat Cacekli, Boomoon’a 12 soru sordu.

Borusan Contemporary,
Borusan Kocabıyık Vakfı'nın Müzecilik, Koleksiyon, Tanıtım, Eğitim, Öğretim İktisadi İşletmesi'dir.

Kişisel Verilerin Korunması
Çerez Politikası

© Borusan Contemporary, 2024.