Blog

Sanata Edebiyat Üzerinden Bakmak

30 Haziran 2019 Paz

Borusan Contemporary’de gerçekleştirilen, koleksiyonu çıkış noktası olarak kullanan sergilerde, küratör Necmi Sönmez’in belirlemiş olduğu, Türkiye edebiyatından önemli figürlerin eserlerinin ışığında çizilen kavramsal çerçeve(ler), güncel sanat eleştirisi ve yazımında farklı mecralar ve düşünme biçimlerinin potansiyellerini araştırması açısından önemli bir çalışma.

MERVE ÜNSAL
merve.unsal@gmail.com

Mart 2020’ye kadar açık olacak olan Söylenir ve Yarım Kalır Bütün Aşklar Yeryüzünde koleksiyon sergisi, Turgut Uyar’ın dizelerini temel alıyor. Sönmez’in küratörlüğünde gerçekleştirilen bu sergi serisinin daha önceki versiyonlarında Cemal Süreya, Metin Eloğlu gibi edebiyat figürlerinin eserleri kavramsal çerçeveleri kurmak için kullanılmıştı. Sönmez’in bu küratoryel jestini iki açıdan incelemek mümkün: Birincisi, sanatla edebiyat arasındaki girift, karşılıklı ilham veren ilişki. İkincisi ise disiplinler arası düşüncenin güncel sanatın kör noktalarını aydınlatabilme potansiyeli.

Güncel sanatta yapıtın ne kadar kendiyle, ne kadar etrafında dans eden referanslarla (edebi, tarihsel, teorik, felsefi ya da güncel hayatla ilintili olabilir) ilgili olduğu “yapan”ların üzerinde bir külfet. Görsel sanatlarda metin, bazen kaynak metni, bazen araştırma malzemesi, bazen görsel araç, bazen de işin içeriğini oluşturabiliyor. Bu kullanım topografyasında birkaç koordinat işaretlediğimizde edebiyat metinlerinin görsel sanattaki kullanımının araçsallaştırma, açıklama, kavramsallaştırma ve biçimselleştirme gibi başlıklar altında toplamak mümkün. Sönmez’in küratoryel yaklaşımı da güncel sanatı edebiyatla ilişkilendirerek aslında metin-iş ilişkisini bir perspektif olarak konumlandırıyor. Diğer bir deyişle, metin, işi anlatan, açıklayan, aydınlatan bir şey değil de işin yanında bir iş olarak konumlandığında, aynı anda izleyiciye iki giriş noktası verilmiş oluyor: İsteyen edebiyat metni üzerinden okuyarak sergiyi gezebiliyor, isteyen de sergiyi gezerken edebiyat metnini farklı bir şekilde yorumlayabilir hale geliyor.

Özellikle şiirle güncel sanat işlerini ilişkilendirildiğinde, şiirin kendini birçok defa okunmaya açık tutması, bunu talep etmesi ile güncel sanat işlerinin de zamanla değişen anlamlara sahip olabilmesi üzerinden karşılaştırılabilir. Roland Barthes’ın ‘İş’ten Metne’ yazısında da değindiği gibi, iş, sürekli dönüşmekte olan bir etkileşim alanında, yerinde durmayan ve duramayan şeydir. İştirakçi-izleyici, her işle ilişkilendiğinde farklı bir tecrübe yaşar ve bu farklı tecrübeler de işin devinimi devam eden, yaşayan bir olgu olduğu fikrini güçlendirir; izleyiciyle işin arasındaki ilişki süreklidir, süreli değildir. Şiirde de benzer bir sürekliliğin olması, şiirin okuyucularda zaman içinde dönüşen bir etkisi olması, bu iki mecrayı bir araya getirerek birbirlerini özgürleştirebileceğimiz fikrini güçlendirir.

Önceki Sonraki

Michael Wolf, Yoğunluk Mimarisi #39, 2005

David Drebin, Havuzun Başında Trisha, 2003

Wang Sishun, Hakikat, 2014

Domingo Milella, Myra, Türkiye, 2012

Merve Şendil, Underscene Project Logosu - 2, 2009

Bu sergi özelinde, Uyar’ın alıntılanan dizelerinde ve külliyatına hakim olan hayatı olduğu gibi hem konu hem biçim olarak işleme hali, güncel sanatta özellikle yeni medyaya hakim olan biçim arayışları üzerinden düşünüldüğünde izleyici için yeni bir pencere açabilir. Uyar, 1956’da ‘Şiir bir sanat olayı değildir. Bir yaşama çabasıdır önce. Yaşadığımıza tanıklık eder. Her gün yeni bir dünya içinde, her gün yeniden ve başka etkilerle duygulanan insan, her gün bunları yeni biçimlerle söylemelidir,’ demiştir. Bu ‘tanıklık’ halini, günümüzün sosyal, ekonomik, toplumsal hallerinin barometresi olarak okuyabileceğimiz güncel sanat eserleri üzerinden düşünmek mümkündür.

Sonuç olarak, farklı sanat biçimleri hakkında hiyerarşik ya da destekleyici yapılar kurmak yerine sanat işlerinin bire bir, yan yana var olan ve birbirleriyle sürekli diyalog kurdukça iki tarafın da dönüştüğü bir denklem içinde olması, iki alanda da çalışan sanatçılar için zihin açıcı bir yöntem. Bu yöntemin önermesini disiplinlerarası çalışmaların sonuçlarını, disiplinlere göre göstermek yerine disiplinler ötesi paylaşma araçları araştırarak yeni, geçirgen bağlamlar türetmektir.

YAZAR HAKKINDA
Merve Ünsal İstanbul’da yaşayan bir görsel sanatçıdır. Üretiminde metin ve fotoğrafı alışılagelmiş biçimlerinin ötesinde kullanır. Ünsal sanatçılara odaklanan online yayın inisiyatifi m-est.org’un kurucu editörlüğünü yapmaktadır.

Sayfayı Paylaş

ÖNCEKİ YAZI

Sohbetler: Charles Merewether

13 Haziran 2019 Prş

Borusan Contemporary’de 2016’da gerçekleştirilen, “teamLab: Sanat ile Fiziksel Mekanın Arasında” sergisinin misafir küratörü.

SONRAKİ YAZI

Başrolde Yaşayan Doğa

11 Temmuz 2019 Prş

Doğayla belki de en içe içe olduğumuz yaz aylarında, tabiatla farklı yöntemler aracılığıyla ilişki kuran sanatçıların işleri de Borusan Contemporary’nin koleksiyon sergilerinde izleyicilerini karşılıyor.