Blog

Pigment, Glitter, Piksel:
:mentalKLINIK ACI REÇETE #02 Projesindeki Renk Öğesi Üzerine

22 Ekim 2020 Prş

:mentalKLINIK’in ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 projesinde kullandığı glitter/simlerin renkleri belli sürelerde değiştiriliyor. Çalışmanın odağında yer alan Puff Out yerleştirmesi, 8 adet akıllı robotik elektrik süpürgesinin glitter/sim kaplı mekânda sonsuz ve tekrarsız şekilde süren hareketlerinin yarattığı anlık desenlerin, ışık-form birlikteliklerinin çevrimiçi sistemler yardımıyla Borusan Contemporary internet sitesi üzerinden 7/24 dijital olarak izleyicilere aktarılması üzerine kurulu.

NECMİ SÖNMEZ
buero@necmisoenmez.de
Fotoğraf: Yeşim Demir

17 Eylül’de fuşya renkli glitter/simlerin kullanılmasıyla başlayan ve 1 Ekim’de altın renk evresine geçen proje, 20 Ekim’den itibaren Yves Klein Mavisiyle devam ediyor. Çağdaş sanat tarihinde önemli bir role sahip olan Yves Klein kendi ismini verdiği renkle günümüze dek süren bir etkinliğe ulaştı. Bu yazıda :mentalKLINIK’in hem bu ikonik sanatçıya olan yaklaşım açılarını, hem de ACI REÇETE #02 projesinde geliştirdikleri renk yorumlarını inceleyen bir bakış açısı geliştirmeyi hedefliyorum.

Yves Klein (1928-1962), kısa süren yaşamında birbiri ardına önemli projelere imzasını atarak, deneysel karakterli kavramsal ve performatif öğeleri çalışmalarının omurgasına oturtmuştur. Bunlar arasında 1960 yılında IKB (International Klein Blue, IKB, =PB29, =CI 77007) olarak patentini aldığı ultramarin mavi rengin özel bir önemi vardır. [ 1 ] Klein, 1949-55 arasında renklerin psikolojik etkilerini uzun süre inceledikten sonra çivit mavisini yaratan organik toz boyalarla deneylere girişir. Toz boyanın parlak etkisini bozmayan bir özel bir yapıştırıcı malzeme (Rhodopas) kullanan Klein, bu sayede bakanı adeta içine çeken bir mavi rengin yaratıcısı olur. 1956’dan itibaren tuvallerinde bu rengi kullanan sanatçı, art arda açtığı sergilerle kısa sürede uluslararası bir tanırlılığa ulaşır. Klein’ı Öncü [Avant-garde] Sanatın temsilcilerinden biri haline getiren de 1960’ta Paris’te, Galerie Iris Clert’te Le Vide [Boşluk] başlığıyla açılan sergisidir. [ 2 ] Sanatçı burada herhangi bir sanat eseri sergilemeksizin, küçük galerinin duvarlarını beyaza boyayarak bir performans gerçekleştirir. [ 3 ] Klein’ın ultramarin mavi kullanarak gerçekleştirdiği tuvalleri, heykelleri vefatından sonra da uluslararası sanat ortamının gündeminde kalır ve bir çok sanatçı kuşağı için bir esin kaynağı olur.

Günümüzde de ikonik etkisini koruyan Yves Klein Mavisi (IKB), ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 sergisinde görsel bir referans noktası olarak karşımıza çıkıyor. 1950’lerde farklı bir renk yorumu geliştiren Klein’ın çıkış noktası doğal pigmentlerdi; :mentalKLINIK’in 2020’de geliştirdiği renk yorumunun çıkış noktasını ise endüstriyel olarak sekizgen şeklinde üretilmiş olan glitter/simler oluşturuyor. Bir tür hazır nesne [ready-made] karakterine sahip olan glitter/sim, üzerine düşen ışıkla etkisini şekillendirdiği için dijital üretim modelinin temelini oluşturan piksel olgusuna da açık bir şekilde gönderme yapmaktadır.

:mentalKLINIK, Acı Reçete #02, 2020.

ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 projesindeki renklerin izleyicide bıraktığı farklı algıyı, :mentalKLINIK’in uzun süren bir araştırma evresinden sonra vardığı Üst Gerçeklik [ 4 ] kavramı çerçevesinde, gerçekle kurgu arasındaki çizgiyi ortadan kaldıran radikal bir eylem bütünlüğü olarak yorumlamak mümkündür. Renk değerleriyle kurgusal biçimde oynanılan glitter/simler, hem yerleştirmede ustaca kullanılan ışık sistemi, hem de bünyelerinde barındırdıkları elektriklenmeyle sürekli bir kıpırtı halinde oldukları için, kameralar ve çevrimiçi sistemler aracılığıyla son derece farklı, çıplak gözle görülemeyecek denli büyüleyici bir renk kümesini izleyicilere sunuyor. Bu renklilik, günümüzde 8K ekran teknolojisinin gündeme getirdiği albenili, çarpıcı, özel filtreler, aplikasyonlarla oluşturulmuş olan dijital-renk-skalalarından beslendiği için izleyicileri bir tür görsel algı köprüsüne taşıyor. Bu köprüyü geçenler artık normal renklerin ötesinde yüksek değerli ışık, gölge faktörleriyle “ekran için kurgulanmış olan” (bilgisayar tabanlı sanal gerçeklikle yaratılmış) renk kümelerine rastladıklarından kısa süreli bir algı çarpışmasıyla karşı karşıya kalıyorlar. ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 ’yi takip edenlerin gözlerini çalışmayı izledikleri ekranlardan (ister bilgisayar ekranı isterse cep telefonu olsun) ayıramamasının nedeni, :mentalKLINIK’in manipüle edilmiş renk ve ton olgularını ustalıkla bir araya getirerek izleyicide “yeni bir aura” kurgulamasıyla yakından ilgilidir. Nitekim bir sergi mekânına fiziki olarak kurulan ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02, izleyiciye çevrimiçi kanallar aracılığıyla dijital kodların belirlediği renk olgusunu sunarken, gerçek algı ötesi hiperaktif-renk skalalarının da kapılarını aralıyor. Bu eğilim, Yves Klein’ın pigmentlerine farklı bir birleştirici malzeme katarak olağanüstü bir ultramarin mavisi oluşturması gibi, dijital renk tayflarını, farklı pırıltılar, gökkuşağı efektleriyle izleyiciye sunması bakımından neredeyse baş döndürücü bir çekiciliğe sahip.

:mentalKLINIK, Acı Reçete #02, 2020.

ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 projesinin çarpıcı görselliğini oluşturan temel öğelerden biri olan “kurgulanmış renkler”, psikolojik bir derinliğe de sahip. Pandeminin ilk günlerinden itibaren gündemi belirleyen belirsizlik belli bir süre sonra bireylerin kendilerine farklı bir dünya kurgulamak için içlerine kapanmalarını, dijital olanaklarla “yeni auralar” kurgulamalarını neredeyse zorunlu hale getirdi. ACI REÇETE #02 / BITTER MEDICINE #02 projesinde karşılaştığımız renklerin baştan çıkarıcı özelliklerinin temelinde, yakın geleceğe bile kuşkuyla bakan bireylere, içlerindeki korkuları aşabilecekleri bir geçici mutluluk aşısı yapma olasılığı olduğunu düşünüyorum. Çalışmayı beş, on dakika izledikten sonra etkisini daha da açık bir şekilde ortaya çıkaran “geçici mutluluk”, bir şekilde şimdiki zamanı aşan, belirlenmemiş bir ufuk çizgisine doğru akan pozitif hissiyatın altını çiziyor. Bu kelimelere dönüştürülmesi zor olan memnunluk anları, :mentalKLINIK’in tasarladığı renklerin ne denli güçlü bir psikolojik çerçeve oluşturduğunun da altını çiziyor. Dijital olarak kodlanmış bu renk kombinasyonlarının gündeme getirdiği en önemli olgulardan biri de, izleyicilerin algılarında, psikolojilerinde, mutluluk-korku, heyecan-durgunluk gibi “melez hassasiyetleri” tetiklemesi. :mentalKLINIK bu melez hassasiyetleri mikro-klima [microclimate] olarak tanımlamıştı. [ 5 ] İzleyicilerin tanıklığını üstlendiği güncel koşullarla birlikte değerlendirildiğinde bu tür melezlikler yeni güncel olarak tanımladığımız şimdiki zamanı katlanılabilir bir hale getirmekle kalmayıp, izleyicilere gelecek adına (ne olumlu, ne de olumsuz) daha tarafsız bir perspektif geliştirmeyi olanaklı kılan bir güce sahip. 

YAZAR HAKKINDA
Necmi Sönmez
Mainz, Paris, Newcastle ve Frankfurt’ta sanat tarihi eğitimi aldı. Doktorasını Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi’nde heykeltraş Wolfgang Laib üzerine yaptı. Çalışmalarına bağımsız küratör ve sanat tarihçisi olarak Düsseldorf’ta Tate, Staatliche Museen Berlin, Borusan Contemporary, Kiasma, Kunsthalle Deutsche Bank, Sabancı Müzesi başta olmak üzere birçok uluslararası kurumla ortak projeler üreterek devam ediyor. 2015’ten beri SKIRA yayınevinde (Milano) bağımsız editör olarak çalışıyor. 

Sayfayı Paylaş

ÖNCEKİ YAZI

Yapıt Okumaları Dizisi III: Sistemdeki Masum Hata

15 Ekim 2020 Prş

Yapıt Okumaları Dizisi, mevcut sanat eleştirisinde ve kendi yazma pratiğimde gözlemlediğim bir eksiklikten doğdu: Sergi eleştirileri, röportajlar ve monografik sanatçı okumaları yapılsa da, tek bir yapıta odaklanarak onu analiz etmek, yorumlamak, yani bir yapıt okuması yapmak daha az rastladığımız bir eleştiri biçimi.

SONRAKİ YAZI

*YVES KLEIN’a saygıyla
nesneden hipernesneye: boşlukta bir iz bırakmak

8 Kasım 2020 Paz

Henüz photoshop ve dijital fotoğraf manipülasyon tekniklerinin olmadığı 1960’larda ikonik Le Saut dans le Vide [Boşluğa Dalmak] performansının fotoğrafıyla hafızalara kazındı Yves Klein.